hsn25
Uyarı Seviyesi : 
Kayıt tarihi : 11/08/10
 Mesaj Sayısı : 460
 Nerden : istanbul
 Yaş : 32
Cinsiyet : 
Ruh Halim : 
Tuttuğu Takım : 
 |  Konu: Cumhuriyetten Günümüze Başbakanlık Teşkilatı  C.tesi Ağus. 14, 2010 11:14 am | |
| 23 Nisan 1920'de kurulan
Türkiye Büyük Millet Meclisi; sadece yasama yetkisini değil, aynı
zamanda yürütme yetkisini de millî iradenin merkezini teşkil eden
Meclis'te toplamaktadır. Meclis Başkanı aynı zamanda Hükümet ve Devlet
Başkanı olarak görev yapmaktaydı. Büyük Millet Meclisi, 2 Mayıs 1920
tarihinde İcra Vekilleri'nin seçilmesine dair 3 Numaralı Kanun'u kabul
ederek ilk İcra Vekilleri Heyeti'ni seçti. Mustafa Kemal Paşa
Cumhuriyet'in ilanına kadar geçen süre içerisinde İcra Vekilleri Heyeti
Reisliği görevini de ifa etti. 20 Ocak 1921 gün ve 85 Sayılı Teşkilât-ı
Esasiye Kanunu'nun bazı maddelerinin değiştirilmesine dair 29 Ekim 1923
gün ve 364 Sayılı Kanun'la Cumhuriyet ilân edilmiş ve bu Kanun'un 12.
maddesinde Başvekil'in Reisicumhur tarafından seçileceği hükme bağlanmış
oldu.
Başkanlar ve Hükümetler
1923 - 1946 Dönemi
Türkiye Cumhuriyeti'nin ilanından sonra, 1923 -1 946 yılları arasındaki tek partili siyasal yaşamda kurulan hükümetler şöyle: <blockquote>
[size=16]1- I. İnönü Hükümeti (30.10.1923 - 06.03.1924): 25
Nisan 1920 ile 27 Ekim 1923 tarihleri arasında görev yapan Muvakkat
İcra Encümeni ve 5. İcra Vekilleri Heyeti ardından ilan edilen
Cumhuriyeti takiben hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal
tarafından Malatya Milletvekili İsmet İnönü'ye verildi. 30 Ekim 1923'te
yapılan güven oylamasında kullanılan 165 oyun tamamı kabul çıktı. 3 Mart
1924'te Hilafetin ve bu nedenle de Şerie ve Evkaf Vekaleti'nin ve
ayrıca Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Vekaleti'nin kanunla kaldırılması
üzerine yeni bir kabine oluşturulması için İnönü başbakanlıktan çekildi.
[/size]
2- II. İnönü Hükümeti (06.03.1924 - 22.11.1924): Hükümeti
kurma görevi Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal tarafından Malatya
Milletvekili İsmet İnönü'ye verildi. 6 Mart 1924'te yapılan güven
oylamasında kullanılan 145 oyun tamamı kabul çıktı. Başbakan İnönü'nün
''sağlık nedeniyle'' istifası üzerine hükümet sona erdi.
</blockquote> <blockquote>
3- Okyar Hükümeti (22.11.1924 - 03.03.1925):
Hükümeti
kurma görevi Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal tarafından İstanbul
Milletvekili Ali Fethi Okyar'a verildi. 27 Kasım 1924'te yapılan güven
oylamasında kullanılan 188 oyun tamamı kabul çıktı. Okyar, Şeyh Sait
İsyanı sırasında başbakanlıktan istifa etti.
4- III. İnönü Hükümeti (03.03.1925 - 01.11.1927):
Hükümeti
kurma görevi Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal tarafından Malatya
Milletvekili İsmet İnönü'ye verildi. 4 Mart 1925'te yapılan güven
oylamasında, kullanılan 179 oyun, 153'ü kabul, 23'ü ret, 1'i çekimser
çıktı. 1927'de yapılan genel seçimler sonunda hükümet sona erdi.
5- IV. İnönü Hükümeti (01.11.1927 - 27.09.1930):Hükümeti
kurma görevi Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal tarafından Malatya
Milletvekili İsmet İnönü'ye verildi. 316 üyeli TBMM'de, 5 Kasım 1927'de
yapılan güven oylamasında, 271 oy kullanıldı, 269 kabul oyu çıktı. Bazı
bakanlıkların boşalması ve siyasi durum gerekçesiyle İnönü'nün
başbakanlıktan çekilmesi üzerine hükümet sona erdi.
6- V. İnönü Hükümeti (27.09.1930 - 04.05.1931):
Hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal tarafından
Malatya Milletvekili İsmet İnönü'ye verildi. 316 üyeli TBMM'de 2 Ekim
1930'da yapılan güven oylamasında, 261 oy kullanıldı, 249 kabul, 12 ret
çıktı. 1931'de yapılan genel seçimler sonunda hükümet sona erdi.
7- VI. İnönü Hükümeti (04.05.1931 - 01.03.1935): Genel
seçimler sonucunda oluşan yeni parlamentoda hükümeti kurma görevi
Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal tarafından Malatya Milletvekili İsmet
İnönü'ye verildi. 317 üyeli TBMM'de 9 Mayıs 1931'de yapılan güven
oylamasında 287 oy kullanıldı. Oyların tamamı kabul çıktı. 1935'te
yapılan genel seçimler sonunda hükümet sona erdi.
8- VII. İnönü Hükümeti (01.03.1935 - 01.11.1937):
Seçimler sonucunda oluşan yeni parlamentoda hükümeti kurma görevi
Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal ****** tarafından Malatya Milletvekili
İsmet İnönü'ye verildi. 399 üyeli TBMM'de 7 Mart 1935'te yapılan güven
oylamasında kullanılan 343 oyun tamamı kabul çıktı. 20 Eylül 1937'de 45
gün izin alarak başbakanlıktan ayrılan İnönü, daha sonra istifa ederek,
görevden ayrıldı.
</blockquote> <blockquote>
9- I. Bayar Hükümeti (01.11.1937 - 11.11.1938):
20 Eylül 1937'de İsmet İnönü'nün 45 gün izin alarak başbakanlıktan
ayrılması üzerine Başbakan Vekilliği’ne getirilen Celal Bayar, İnönü'nün
istifası ile boşalan başbakanlığa, Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal ******
tarafından atandı. 8 Kasım 1937'de yapılan güven oylamasına katılan 364
milletvekilinin tamamı kabul yönünde oy kullandı. ******'ün vefatı
üzerine İnönü Cumhurbaşkanı seçildi. Yeni hükümetin kurulması için Bayar
istifa etti.
10- II. Bayar Hükümeti (11.11.1938 - 25.01.1939):
Hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı İsmet İnönü tarafından İzmir
Milletvekili Celal Bayar'a verildi. 16 Kasım 1938'de yapılan güven
oylamasında kullanılan 342 oyun tamamı kabul çıktı. Bayar'ın, parti
divanında seçim kararı alınması üzerine başbakanlıktan çekilmesiyle
hükümet sona erdi.
</blockquote> <blockquote>
11- I. Saydam Hükümeti (25.01.1939 - 03.04.1939):
Celal Bayar'ın istifasından sonra hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı
İsmet İnönü tarafından İstanbul Milletvekili Refik Saydam'a verildi. 27
Ocak 1939'da yapılan güven oylamasına kullanılan 341 oyun tamamı kabul
çıktı. Oylamaya 57 milletvekili katılmadı. Hükümet, 1939'da yapılan
genel seçimler nedeniyle sona erdi.
12- II. Saydam Hükümeti (03.04.1939 - 09.07.1942):
Seçimler sonrasında oluşan yeni parlamentoda hükümeti kurma
görevi Cumhurbaşkanı İsmet İnönü tarafından yeniden İstanbul
Milletvekili Refik Saydam'a verildi. 424 üyeli TBMM'de 10 Nisan 1939'da
yapılan güven oylamasında 389 oy kullanıldı. Kullanılan oyların tamamı
kabul çıktı. 35 milletvekili oylamaya katılmadı. Refik Saydam'ın görevi
başında vefat etmesiyle hükümet sona erdi. </blockquote> <blockquote>
13- I. Saraçoğlu Hükümeti (09.07.1942 - 09.03.1943):
Refik Saydam'ın vefatı üzerine hükümeti kurma görevi
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü tarafından İzmir Milletvekili Şükrü
Saraçoğlu'na verildi. 5 Ağustos 1942'de yapılan güven oylamasında
kullanılan 381 oyun tamamı kabul çıktı. 45 milletvekili oylamaya
katılmadı. Hükümet 1943'te yapılan genel seçimler nedeniyle sona erdi.
14- II. Saraçoğlu Hükümeti (09.03.1943 - 07.08.1946):
Seçimler sonucunda hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı İsmet
İnönü tarafından İzmir Milletvekili Şükrü Saraçoğlu'na verildi. 455
üyeli TBMM'de 17 Mart 1943'te yapılan güven oylamasında kullanılan 425
oyun tamamı kabul çıktı. 30 milletvekili oylamaya katılmadı. 1946'da
yapılan genel seçimler nedeniyle hükümet sona erdi.</blockquote> <blockquote>
* * *
</blockquote> <blockquote>
15- Peker Hükümeti (07.08.1946 - 10.09.1947):
1946 seçimleri sonrasında oluşan yeni parlamentoda hükümeti kurma
görevi Cumhurbaşkanı İsmet İnönü tarafından Kütahya Milletvekili Recep
Peker'e verildi. 465 üyeli TBMM'de 14 Ağustos 1946'da yapılan güven
oylamasına katılan 431 milletvekilinin 378'i kabul, 53'ü ret yönünde oy
kullandı. Oylamaya 30 milletvekili katılmadı. Muhaliflerinin artan
baskısı sonucunda, Başbakan Recep Peker sağlık sorunlarını neden
göstererek istifa etti.
</blockquote> <blockquote>
16- I. Saka Hükümeti (10.09.1947 - 10.06.1948):
Peker'in
istifasının ardından hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı İsmet İnönü
tarafından Trabzon Milletvekili Hasan Saka'ya verildi. 13 Ekim 1947'de
yapılan güven oylamasında kullanılan 411 oyun 362'si kabul, 49'u ret
çıktı. Oylamaya 54 milletvekili katılmadı. Hasan Saka, muhalefete
gereğinden fazla ödün vermekle suçlandı ve görevinden istifa etti.
17- II. Saka Hükümeti (10.06.1948 - 16.01.1949):
Hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı İsmet İnönü tarafından
yeniden Trabzon Milletvekili Hasan Saka'ya verildi.18 Haziran 1948'de
yapılan güven oylamasına katılan 348 milletvekilinin 308'i kabul, 40'ı
ret yönünde oy kullandı. 104 milletvekili ise oylamaya katılmadı. Hasan
Saka, eleştirilere uğrayınca görevinden istifa etti.
</blockquote> <blockquote>
18- Günaltay Hükümeti (16.01.1949 - 22.05.1950):
Hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı İsmet İnönü tarafından Sivas
Milletvekili Şemsettin Günaltay'a verildi. 14 Ocak 1949'da yapılan
güven oylamasına katılan 391 milletvekilinin 349'u kabul, 42'si ret
yönünde oy kullandı. 68 milletvekili oylamaya katılmadı. Hükümet 1950'de
yapılan genel seçimler nedeniyle sona erdi.
</blockquote> <blockquote> * * *
</blockquote> <blockquote>
19- I. Menderes Hükümeti (22.05.1950 - 09.03.1951):
14 Mayıs 1950'de yapılan genel seçimler sonunda DP, tek başına hükümet
kuracak çoğunluğu elde etti. 22 Mayıs 1950'de yapılan Cumhurbaşkanlığı
seçimlerinde İsmet İnönü'nün yerine Celal Bayar bu göreve getirildi.
Hükümeti kurma görevi de Cumhurbaşkanı Celal Bayar tarafından İstanbul
Milletvekili Adnan Menderes'e verildi. TBMM'de 2 Haziran 1950'de yapılan
güven oylamasına katılan 282 milletvekilinin tamamı kabul yönünde oy
kullandı. 192 milletvekili ise oylamaya katılmadı. Menderes, günün
şartlarına göre yeni bir kabine kurmak için istifa etti.
20- II. Menderes Hükümeti (09.03.1951 - 17.05.1954):
Hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı Celal Bayar tarafından
İstanbul Milletvekili Adnan Menderes'e verildi. 2 Nisan 1951'de yapılan
güven oylamasına katılan 396 milletvekilinin 346'sı kabul, 50'si ret
yönünde oy kullandı. 73 milletvekili ise oylamaya katılmadı. Hükümet,
1954'te yapılan genel seçimler nedeniyle sona erdi.
21- III. Menderes Hükümeti (17.05.1954 - 09.12.1955):
Genel seçimler sonrasında hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı
Celal Bayar tarafından İstanbul Milletvekili Adnan Menderes'e verildi.
TBMM'de 26 Mayıs 1954'te yapılan güven oylamasına katılan 520
milletvekilinin 491'i kabul, 27'si ret yönünde oy kullandı. 17
milletvekili oylamaya katılmadı. Menderes, DP grubundaki reform
isteklerinden kaynaklanan huzursuzluk nedeniyle istifa etti.
22- IV. Menderes Hükümeti (09.12.1955 - 25.11.1957):
Hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı Celal Bayar tarafından
İstanbul Milletvekili Adnan Menderes'e verildi. 16 Aralık 1955'te
yapılan güven oylamasında hükümet 389 milletvekilinin desteğini aldı.
Hükümet, 1957'de yapılan genel seçimler nedeniyle sona erdi.
23- V. Menderes Hükümeti (25.11.1957 - 27.05.1960):
Hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı Celal Bayar tarafından
İstanbul Milletvekili Adnan Menderes'e verildi. 610 üyeli TBMM'de 4
Aralık 1957'de yapılan güven oylamasına katılan 536 milletvekilinin
403'ü kabul, 133'ü ret yönünde oy kullandı. DP iktidarı, 27 Mayıs
1960'da askeri müdahaleyle sona erdi.</blockquote> | |
|
