Çiftleşmek için 6 bin km yol katediyor

Çiftleşmek için 6 bin km yol katediyor

Türkiye'de
başta Ege Bölgesi olmak üzere iç sularda yaşamını sürdüren yılan
balıkları, mucizevi yaşam öyküleriyle dikkat çekiyor.

Güncelleme:14 Haziran 2010 16:15
Üreme çağına gelen yılan balıkları, metamorfoz geçirerek başladıkları
yolculuğu yaklaşık 6 bin kilometre uzaklıktaki Meksika kıyılarında
çiftleşme ile sonlandırıyor. Larva olarak başlayan yavruların yolculuğu
ise yaklaşık 3 yıl sonra ebeveynlerinin çıktığı nehir ve göllerde son
buluyor.
Ege'nin bir kıyısıyken Büyük Menderes nehrinin taşıdığı alüvyonlarla göl
haline gelen, günümüzde kirlilik sorununu aşmak için geniş kapsamlı
projelerin yürütüldüğü Bafa Gölü, sayıları her geçen gün azalan yılan
balıklarına da ev sahipliği yapıyor. Dünyadaki tüm yılan balıkları gibi
bu gölde de yetişkin yılan balıkları, çiftleşmek için çıkacakları uzun
yolculuğa hazırlanıyor.
Ege Üniversitesi (EÜ) Su Ürünleri Fakültesi Yetiştiricilik Bölümü
Öğretim Görevlisi Dr. Fatih Perçin'in verdiği bilgiye göre, nehir ve
göllerdeki kirlilik ile baraj gibi yapılar sebebiyle Türkiye'de sayıları
giderek azalan ve yılda yaklaşık 400 ton civarında avlanabildiği tahmin
edilen yılan balıklarının yaşam hikayesi oldukça ilginç.
Bilim dünyası nedenini henüz çözemese de dünyadaki tüm yılan
balıklarının sadece Meksika Körfezi'ndeki Sargasso Denizi'nde
çiftleştiğini, bunun için dünyanın çeşitli bölgelerinden yetişkin yılan
balıklarının Sargasso Denizi'ne yolculuk ettiğini ifade eden Perçin,
Anadolu'da da en fazla Bafa Gölü ile Büyük Menderes, Küçük Menderes ve
Gediz Nehirleri'nde yaşayan yılan balıklarının yaklaşık 6 bin
kilometrelik yolculuğa çıktığını söyledi.
Yılan balıklarının Bafa Gölü'nden Büyük Menderes yoluyla Akdeniz'e,
oradan da Cebelitarık'ı geçerek Meksika Körfezi'ndeki Sargasso Denizi'ne
ulaştığına işaret eden Perçin, buraya ulaşan balıkların dibe daldığını,
şu ana kadar yapılan çalışmalara göre 300-500 metre arasında yumurta ve
spermalarını bıraktığını anlattı.
Fatih Perçin, şu bilgileri verdi:
''7 ile 14 yaş arasındaki yetişkin yılan balıkları öncelikle
bulundukları bölgede metamorfoz geçiriyor. Rengi kararan, yağlanan,
gözleri büyüyen ve koku alma duyuları gelişen balıklar, yolculuğa hazır
hale gelmeye çalışıyor. Bu gelişim tamamlandığında Şubat ve Mart
aylarında yolculuk başlıyor. Göllerdeki balıklar, dereler ve küçük sular
aracılığıyla denize ulaşmaya çalışıyor. Bu süreçte yüzde 20 oranında
deriden de solunum yapabildiği için kayabileceği ıslaklıktaki çamur ve
nemli ortamlarda karadan da ilerleyebiliyor. Ancak bu balıkların yol
veya kuru toprağı uzun süre aşması mümkün değil.
Önüne çıkan engelleri aşarak açık denize ulaşan balıklar hiçbir şey
yemeden yaklaşık 200 gün yolculuk ederek Sargasso Denizi'ne ulaşıyor. 4
bin 500 metreye yakın derinliğe sahip çukurları bulunan bu denizde
kendilerine ait bölgelerde balıklar dibe dalmaya başlıyor. Balıkların
300 ile 500 metre arasında sperma ve yumurtalarını bıraktığı tahmin
ediliyor. Şu ana kadar yapılan çalışmalarda çiftleşmeye ilişkin kesin
verilere ulaşılamadı.''
-EVE DÖNÜŞ YOLCULUĞU
Çiftleşme sonrası ebeveynlerin yaşamları sona ererken larva biçimindeki
yaşam formları, Avrupa'ya doğru olan akıntılarla sürüklenerek Sargasso
Denizi'nden Akdeniz'e doğru hareket ediyor. 2 yıl süren yolculuk boyunca
renksiz, defne yaprağı biçimindeki formlarından Akdeniz kıyılarında
yavru yılan balığı formuna dönüşen balıklar, yolculuklarının 2,5 ile 3.
yılında Türkiye kıyılarına ulaşıyor. Burada iç sulara geçmek için
yağmurlu mevsimleri ve su baskınlarını bekleyen balıklar, ebeveynlerinin
geldiği göl ve nehirlere dönüyor.
Perçin, Japonya, Tayvan ve Kore gibi Uzak Doğu ülkelerinde geleneksel
bir öneme sahip, tüketimi çok yüksek miktarda olan balıkların, Avrupa'da
da özellikle Almanya, İsveç ve Hollanda'da füme olarak tüketildiğini
söyledi.
Japonya'da 120 bin ton, ABD'de 2 bin 800 ton, Avrupa'da ise 20-25 bin
ton yılan balığı üretildiğini, Türkiye'de ise sulardaki kirlenme ve göç
yollarının kapatılması nedeniyle 1997 rakamlarıyla 400 ton avlama
yapıldığının tahmin edildiğini anlatan Dr. Fatih Perçin, uygun
koşulların bulunmasına rağmen henüz yetiştiricilik yapılmadığını
vurguladı.
Perçin, yılan balığının yüksek ekonomik değere sahip, ihracat
potansiyeli fazla bir balık olduğunu dile getirerek, ''Türkiye'de dünya
talebine yanıt verebilecek bir yetiştirme tesisinin kurulması gerekiyor.
Ayrıca devlet olarak da ülkemiz sularına daha fazla sayıda yılan
balığının gelebilmesi için iç sulardaki kirliliğin azaltılması, baraj
gibi yapılara geçiş noktaları inşa edilmeli'' diye konuştu.
-AVRUPALILAR ŞAŞIRIYOR
Bafa Gölü çevresindeki köylerden balıkçıların ''Pinter'' adı verilen
özel ağlarla yakaladıkları yılan balıkları, kilogramı 10 liradan
restoranlara ya da 6 liradan toplama şirketlerine veriliyor.
Göldeki balıkçılar, kıyılara koydukları pinterleri 3-4 günde bir kontrol
ediyor. Her kontrolde en fazla 25-30 kilogram balık yakalanabiliyor.
Restoranların özel havuzlarda büyütmeye devam ettiği balıklar, istek
üzerine kesilip derileri yüzüldükten sonra ızgarada pişirildikten sonra
servis ediliyor.
Göl kıyısında bulunan restoran sahibi Hüseyin Araz, yılan balığının
Türkiye'de çok bilinmediğini, müşterilerinin genelde turistlerden
oluştuğunu ifade etti.
Yılan balığını tanıyan Türk müşterilerin sadece balık yemek için Bafa'ya geldiğine işaret eden Araz, şu bilgileri verdi:
''Bodrum yolu üzerindeki Bafa Gölü kıyılarında bulunmamız nedeniyle
turistlerin geçiş noktasındayız. Burada yemek molası veren Avrupalı
turistler yılan balıklarını görünce şaşırıyor. Avrupa'da füme olarak
tüketimi yüksek olan balığın ızgarasını denemek istiyorlar. Yılan
balığı, çok yağlı bir balık olması nedeniyle genelde kışın tüketiliyor.
Balığın yağlı yapısıyla bir çok faydasının bulunduğu ifade ediliyor.
Çeşitli kaynaklarda yağının kandaki kolesterolü erittiği, eklem
ağrılarına iyi geldiği, cinsel gücü artırdığından bahsediliyor. Ancak
ülkemizde bu konuda bilimsel bir çalışma yapılması gerekiyor.''
Öte yandan Bafa Belediyesi de bölgeyi tanıtabilmek amacıyla yılan
balığını maskot olarak kullanmaya hazırlanıyor. Belediye Başkanı Zühra
Dönmez, belediyenin imkanları kapsamında Bodrum yolu üzerinde
kuracakları tanıtım levhalarıyla bölgedeki yılan balığı varlığını daha
iyi anlatmayı planladıklarını kaydetti.