“Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi / Olmaya devlet cihanda
bir nefes sıhhat gibi.” Zamanın bütün zenginliklerine ve Osmanlı
İmparatorluğunun tahtına sahip olan Kanuni Sultan Süleyman; sağlığın
elde edilen tüm nimet ve zenginliklerden daha üstün olduğu çok anlamlı
bir biçimde bu şiirle dile getirmiştir.Gerçekten de sağlık mutlu bir
hayatın parçasıdır.
Hastalık ve sağlık kavramları kültürlere bağlıdır. Bir yörede,toplumun
çoğunda bağırsak paraziti varsa,bu durum hastalıktan
sayılmayabilir.Sigara içen biri kişi,öksürüğünü sigaraya bağlayıp gerçek
nedeninin bir başka şey olabileceğini dahi düşünmeyebilir.Çocuğu ishal
olan bir anne,tüm çocuklar ishal oluyor düşüncesiyle bu durumu
hastalıktan saymayabilir.Bir sakatlık olarak bilinen ve kundak yapılan
çocuklarda çok görülen doğuştan kalça eklemi çıkığı Navajo yerlilerinde
çok yaygın olduğundan hastalık olarak kabul edilmez.
Eskiler bazı köylerde belli bir yaştan sonra trahoma bağlı körlüklerin
kaçınılmaz bir durum olduğuna inanıldığını,ancak devletin etkin trahom
mücadelesi ile körlüğün kaçınılmaz bir olay olmadığını anladıklarını
belirtirler.Ayrıca pek çok kişi hasta veya yakınması olmadığı zaman
kendisini sağlıklı kabul eder.
Hastalık ve sağlık kavramları kültüre bağlı olmasına rağmen,insan her
yerde insandır ve bu nedenle sağlığının bir evrensel tanımı
olmalıdır.Dünya Sağlık Örgütü sağlığı şöyle
tanımlanmaktadır:”Sağlık,yalnızca hasta veya sakat olmamak değil
bedenen,ruhen ve sosyal yönlerden tam bir iyilik halidir.”Bu tanım artık
bütün dünya ülkelerinde kabul edilen bir tanımdır.O halde,kişinin tam
sağlıklı olabilmesi için bedenen hasta veya sakat olmaması
yetmemektedir.Bu kişinin aynı zamanda ruhen de dengeli olması,sosyal
yönden tam bir iyilik hali içinde olması gerekmektedir.İnsanı diğer
canlılardan ayıran özelliklerden biri de sosyal bir varlık oluşudur.
Yaşamımızın her anında çevremize ki kişilerle ve olaylarla ilgili ve
kaşıklıklı bir etkileşim içinde bulunuruz.Bu olayların sağlığımızı
etkilediği bir gerçektir.Öyle ki,toplum hayatının etkileri sonucu oluşan
bazı hastalıklar için sosyal hastalıklar deyimi kullanılmaktadır.
Verem hastalığı bunlardan biridir. Bu hastalığın,toplumun ekonomik
olarak düşük düzeydeki,yoksul,çok çocuklu,eğitimsiz ve bozuk bir çevrede
yaşayan ailelerde daha fazla görüldüğü bilinmektedir.Bir başka deyişle
yoksulluk,eğitimsizlik gibi sosyal olgular,verem hastalığının temelinde
yatan olaylardır.Aynı şekilde yetersiz beslenmede,gelişme
geriliğinde,bulaşıcı hastalıklara yakalanmada, kazaların
oluşmasında,hatta doğuştan sakatlıkların ortaya çıkmasında sosyal ve
kültürel faktörlerin payı vardır.Özetle sağlık sosyal bir olaydır. aynı
zamanda.Bu nedenle,sağlık olaylarından ve sağlıklı olmak için yapılması
gereken çabalardan söz ederken;sağlığı etkileyen biyolojik ve fiziksel
nedenlerin yanı sıra sosyal olayların da göz önünde bulundurmak
zorundayız. İnsanı anlayabilmek,hastalık ve sağlığını değerlendirebilmek
için onu çevresi ile bir bütün olarak kavrayabilmek ve insanla çevresi
arasındaki etkileşimi anlamak gerekir.İnsanın çevresini incelemeyi
kolaylaştırmak için,çevresel etmenleri;biyolojik ,fizik ve sosyal çevre
olmak üzere üçe ayırabiliriz.Bu etmenler ve insan sürekli bir etkileşim
halindedir.Etkileşim;yalnız insan ve çevresel etkenler arasında değil
aynı zamanda bu etkenler arasında da vardır.Bu etkileşme ağı içinde
insanı bir bütün olarak görmek gerekir.Bunu bir saatin çeşitli
parçalarını ve nasıl işlediğini bilmek,onu bir sakat olarak görmemizi
engellemediği gibi insan ve çevresindeki etmenleri ayrı ayrı görüp
bilmemiz,bütünü düşünmemiz ve görmemizi engellemediği gibi insan ve
çevre- sindeki etmenleri ayrı ayrı görüp bilmemiz,bütünü düşünmemiz ve
görmemize engel olmamalıdır.
İlkçağlarda hastalıkların;kötü ruhlar,cinler ve periler veya niyetlerin
bakışlarından(nazar) meydana geldiğine inanılırdı.Bilimsel gelişmenin
emekleme döneminde olan insanlar;karşılaştıkları sağlık
sorunlarını,sihir,muska,mavi boncuk,büyü gibi araç ve uygulamalarla
çözmeye çalışıyorlardı.Salgınlar gibi toplumsal felaketlerde tapınaklara
doluşur,ayin yapılıyor,büyücülere koşuyorlardı. Ne yazık ki günümüzde
de bu gibi ilkel yaklaşımların kalıntıları, eğitim düzeyi düşük kişiler
arasında sürüp gidebilmektedir.
Daha sonra bazı temel besin maddelerinin eksikliğinin önemli sağlık
sorunlarına yol açtığı anlaşıldı.Daha önce lanetlenmiş gemilerde çıktığı
sanılan skorbüt hastalığının,sadece kuru ve konserve veya salamura
yiyecek yenilmesinden kaynaklandığı anlaşıldı.Skorbütün C vitamini
eksikliğinden meydana gelen bir hastalık olduğu ortaya çıktıktan sonra
sorunlar daha kolay çözümlendi. Bunu mikropların bulunuşu izlendi.Bir
çok hastalığın sebebi mikroplardı.Daha sonra mikropların neden olduğu
hastalıkların büyük çoğundan bağışıkla ma ile korunabilmenin mümkün
olduğu ortaya çıktı. Sanayileşme;çevre kirliliği,hava kirliliği ve
kimyasal atık sorununu birlikte getirdi.Artık çevre olayları daha geniş
anlamda bir sağlık sorunu yaratıyordu. Sorunların çözümü için insanı
çevresi ile bir bütün olarak ele almak gerekliydi.
Günümüzde en önemli hastalıkların nadir veya tedavisi güç hastalıklar
değil,bir toplumda en çok görülen,en çok sakat bırakan ve en çok öldüren
hastalıklar olduğu anlaşılmıştır.Kişi ve toplumların sağlık
düzeyini,sosyal ve ekonomik nedenler belirler;bunlar fizik,biyolojik ve
diğer çevre faktörleri değil, küçük toplumsal birim olan aileden
başlayarak bütün toplumun sorunudur.
Sağlıkla ilgili harcamalar bir masraf değil,insan gücü
yatırımıdır.Hastalanan ve ölen kişiler toplum için kayıptır.Toplumların
en önemli zenginliği sağlıklı ve iyi yetişmiş insan gücüdür.Sağlık
harcamaları bir yatırımdır.Çünkü üretim ve katkı gücü yüksek bir insan
gücü yaratmayı amaçlar.
Mesaj Sayısı
Nerden
Yaş
Konu: Sağlık Nedir? 
Cuma Ağus. 13, 2010 1:44 pm
